Türkiye’deki sanayide kullanılan elektriğin % 70’ini motor sistemleri tüketiyor ve genel olarak düşük fiyatlı verimsiz motorlar tercih ediliyor.
T.C.Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2016’da yapılan motor envanteri analiz çalışması , ülkedeki motorların %70’inden fazlasının verimsiz olduğunu gösteriyor. Oysa ki daha verimli motorlar ile %10’a kadar tasarruf sağlamak mümkün.
Öte yandan elektrik motorları ile ilgili olarak yeniden sarım işlemi de, Türk sanayisinde yaygın olarak tercih edilen bir yöntem. Ancak motorların yeniden sarımı ile motorun verimliliği, sarım kalitesine bağlı olarak her sarım başına % 5’e kadar kayba neden olabiliyor.
Bu tespitler ile Türkiye Sanayisinde enerji verimliliği sağlamak için önemli bir potansiyelin olduğu açıkça görülüyor.
*İmalat Sanayisinde Kullanılan Elektrik Motorları Envanteri Analiz Raporu, 2016, s.9
TEVMOT Projesinde, endüstri sahasında yüksek verimli motor dönüşümünü sağlamak üzere 7 pilot Organize Sanayi Bölgesi ile iş birliği yapıldı. Proje kapsamında yalnızca yüksek verimli motorlara dönüşüm değil; enerji açısından en verimli çözümü belirlemek için detaylı motor sistemi etütleri de teşvik ediliyor.
Detaylı bir motor sistemi etüdü, tüm sistemi kapsamalı ve enerji ihtiyacı olan sistemin ihtiyacını sorgulayarak başlamalıdır. İhtiyaç analizi şunları sağlamalıdır:
- Sistemin karşılaması gereken ihtiyaç miktarı (ne kadar hava akışı veya su akışı sağlayacak, konveyör bandı ne kadar hızlı çalışacak vb.)
- Sistemdeki değişkenlikler
Bu analiz doğru şekilde yapılırsa, yatırım maliyetinin, yanı sıra enerjiyi de kapsamında barındıran işletme ve bakım maliyetinin nasıl düşürüleceği konusunda yol gösterici sonuçlar elde edilmiş olur.
İhtiyaç analizinden sonraki adım ise doğru motor ve tahrik sisteminin belirlenmesidir.
Son olarak kontrol sistemi dikkate alınmalıdır.
TEVMOT, Türkiye sanayisindeki KOBİ’lerde standart ve sistemli motor etütlerinin yapılmasını ve etüt raporlarının oluşmasını sağlamak için enerji verimliliği danışmanlarına ve enerji yöneticilerine “Verimli Motor Uygulamaları ve Motor Etüt Metodolojisi” konulu eğitimler verdi.
TEVMOT Projesi, enerjiyi verimli kullanarak tüketimi azaltma ve böylece iklim değişikliğiyle mücadele hedefiyle hareket ediyor. Enerji verimli motorlara geçişin kWh tasarrufundan çok daha fazla faydası var:
- Enerji maliyetlerinde tasarruf elde edilir;
- CO2 emisyonlarında azalma sağlanır;
- Verimli sistemlerde ısınma çok fazla oluşmaz, soğutma ihtiyacı azalır; rulmanlar ve sargılar daha uzun süre dayanır;
- Üretimde daha az kesinti ile daha istikrarlı çalışma elde edilirken, kaliteyi korumak da kolaylaşır.
ABD’de yapılan bir araştırma, ortalama olarak 1 liralık bir enerji tasarrufunun gerçek kazanım değerini elde etmek için 2,5 katıyla çarpılabileceği sonucuna varıyor, yani gerçek tasarruf 2,5 lira!
Sonuç olarak işletmelerde yüksek verimli motorlara geçmek önemli bir hamledir ve birçok ülke bunu desteklemek için büyük bir başarıyla programlar yürütmektedir.