Firmamız Gürgenler A.Ş. 1955 yılında Ankara’da kurulmuş bir firmadır. Doğalgaz hatları, rafineri, otomotiv sanayi, savunma sanayi, barajlar, petro kimya tesisleri, elektrik üretim santrallerine boru bağlantı elemanları imalatı yapmaktadır. Bunların içerisinde flanşlar, dirsekler gibi imalatlar bulunmaktadır. 14 bini aşkın ürün gamıyla Türkiye ve dünyada sayılı üreticiler arasındadır. Spesifik işler yaptığı için de kullanılan makineler Türkiye’de çok fazla kullanılan makineler değil. Firmamız %40’ın üzerinde ihracat oranına sahip; ve 66 ülkeye doğrudan ve devamlı olarak ihracat yapmaktadır.
Firmamız, Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın birlikte yürütmüş olduğu pilot motor değişim programının bilgilendirme toplantısına katılarak projeye ilk adımını attı. Proje kapsamında ön ve detaylı enerji etüdü yapıldı. Proje ekibi, enerji verimliliği danışmanlık şirketi yetkilileri ve firmamız olarak makinalarımızı motor verim sınıfları, çalışma süreleri ve iş yüküne göre değerlendirdik. Önce, tüm motorlarımız için ön etüt çalışması yapıldı; ve başlangıç olarak 6 makinede 9 motor değişimi detaylı etüt çalışması sonucu olarak bize önerildi. Tabii ki bu etüt çalışmasında çok güzel deneyimler elde edildi. Hem ön etüt hem de detaylı etüt kapsamında biz farkındalık kazanmış olduk.
Firmamızda bulunan makinelerimizin çeşitliliği ve sayısının oldukça fazla olmasının yanı sıra, yüksek enerji sarfiyatlı makinelerin kullanımı da çoğunluktadır. Bunlardan bazılarını sıralayacak olursak, başta indüksiyon makineleri, 5 metre CNC dik torna, 5 metre dik işleme merkezi, 3 bin tonluk pres, kumlama makineleri, Ring makineleri, tavlama fırınları ve daha sayamadığım birçok makine bulunmaktadır.
Değiştirme kararı aldığımız makinelerde enerji sarfiyatı yüksek ve özellikle çalışma süresi çok olan makineleri tercih etmek istedik; ve bize önerilen 9 adet motorun değişikliğini 6 makinede gerçekleştirdik. En yükseği 90 kW olmak üzere 75 kW, 55 kW, 37 kW, 15 kW motorlarımızdan 9 tanesini IE3 verim sınıfındaki enerji verimliliği yüksek olan yeni motorlarla değiştirdik.
Bize, bu değişiklik çerçevesinde etüt sonuçlarına istinaden bazı motorların daha düşük kW’larda daha düşük enerji sarfiyatı ile aynı işi yapabileceğini belirten tavsiyelerde bulunuldu; ve biz de bu tavsiyeleri dikkate alarak süreci doğrudan yürütmüş ve sonuçlarını görmüş olduk. Bu anlamda, 90 kW’lık bir elektrik motoru yerine 75 kW’lık bir elektrik motorunu 5 mt CNC dik tornada yeniledik; ve şu anda yaklaşık bir, bir buçuk yıldır rahat bir şekilde sorunsuz çalışıyor. Yine 45 kW 2 adet elektrik motorunu üniversal Dik tornalarda 37 kW IE3 motorlarla, 55 kW elektrik motorunu kompresörde 55 kW IE3 elektrik motorla, 90 kW elektrik motorunu 3000 tonluk Preste 90 kW IE3 elektrik motorla ve 4 adet 15 kW elektrik motorlarını Kumlama makinesinde 15 kW IE3 verimli sınıf elektrik motorlarıyla yeniledik. Aynı şekilde tüm makineler sorunsuz bir şekilde çalışmaya devam ediyor.
Motor değişimi yaptığımız makinelerimizde motorların bağlantısı bakımından teknik özellikleriyle ilgili bilgi verecek olursak, 3 tanesi (üniversal dik torna, kompresör) kayış kasnak bağlantılı, 2 tanesi (pres, cnc 5mt dik torna) kaplin-mil bağlantılı ve 1 tanesinde (kumlama mak) motor mili doğrudan paletlere bağlı olarak çalışma sistemleri mevcuttur.
Enerji etütleri yapılarak enerji verimli motorlara geçişin firmamıza sağlamış olduğu katkı ile hem enerji sarfiyatında azalma oldu; hem de bu konularda biz de oldukça aydınlanmış olduk. Çalışma ekibinin ciddi çalışma yöntem tekniklerinin yanı sıra bize birtakım tavsiyeleri oldu. Örneğin çalışma sistemimizi daha rahat ve kullanışlı hale getirmek, aynı zamanda enerji sarfiyatını daha aza indirmek açısından bir pres veya kumlama tezgahında, kompresörde uygulayabileceğiz kontrol cihazıyla veya otomasyon sistemiyle elektrik tüketimini daha aza indirebileceğimiz yönünde metotlar sundular. Biz bunların uygulamasını gerçekleştiremedik; ama uyguladığımız takdirde enerji sarfiyatının daha da azalacağı konusunda aslında mutabık kaldık. Çünkü; çalışma sürelerinin otomasyon sistemiyle düzenlenmesi, hız kontrol cihazıyla kontrol edilmesi ve tezgahların boşta kalma sürelerinde bir kompresör için veya bir pres için daha fazla katkı sağlayacağını öğrenmiş olduk.
Türkiye’de IE4 motor kullanımının yaygınlaşması ve bu yönde bir algının oluşması şüphesiz çok önemli. Fakat sanayi kültüründe şöyle bir algı var: Genellikle bir motor arızalandığında bu motorun aynısı olsun mantığıyla yaklaşılır. Aynı motoru değiştirmektense üst sınıfına geçmek gerekli; ama bunu birçok firma ve yetkilileri bilmiyorlar veya birtakım kaygılar yaşıyorlar. Burada kaygılar olabilir. Mesela mil çapı eskisiyle aynı mı uyacak mı, flanş çapı uyar mı, ayaklı mı yoksa flanşlı mı, motor değiştiğinde sürücüde de bir ayar değişikliği olması gerekli mi gibi birtakım haklı endişeler taşınabiliyor. Bizde de açıkçası bu endişeler vardı. Ama biz bu endişeleri tedarikçi elektrik motor firmalarıyla görüşerek ve teknik bilgi konusunda yardımlarını alarak firma olarak bertaraf ettik; teknik bir sorun olmadığını da gördük.
Şimdi yeni bir değişim kararı alacak olsak mutlaka daha yüksek verimli motorlara yöneleceğimize eminim. Tabi tedarik konusunda aslında başta büyük endişelerimiz vardı. Ama yaklaşık 4-6 hafta gibi süre aralığında motorların teminini sağladık.
Demek istediğim şu: IE3’ten yüksek verimli motorlara geçilmesi daha da iyi olacaktır. Projenin bize katkıları olduğu gibi kamuoyunda da bu proje içinde bulunmamız nedeniyle bize dönüşler oldu. Bu konuda fikir alan, bilgi alan firmalarımız oldu. O anlamda gerekli bilgilendirmeyi yapmaya çalıştık, elimizden geldiği kadar. Firmamızın elektrik motorlarını aldığı markanın temsilcileri, proje kapsamında böyle bir girişimde bulunduğumuzu duyduklarında ziyarete geldiler. Onlara da daha yüksek verim sınıfı motorlara ulaşıp ulaşamayacağımız konusunu ileterek bilgi almak istedik. Bizlere o konuda bilgi verdiler.
Biz TEVMOT sayesinde enerji verimi yüksek motorların yanı sıra, karbon salımı, sera gazı emisyonu ve makinelerde yapılacak bazı sistem değişikliği ile enerji tasarrufunun sağlanması konusunda bilinçlendik; ve bakış açımız tamamen değişti. Bizdeki en önemli farkındalık bu oldu.
Kahramanmaraş/Elbistan doğumlu Faruk Mullaahmetoğlu, lisans ve yüksek lisans eğitimini Gazi Üniversitesi’nde Makine Öğretmenliği ve Fen Bilimleri Enstitüsünde tamamladı. 4 yıl aynı üniversitede öğretim görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra Ankara Sanayi Odası’nın yürüttüğü Avrupa Birliği Projesi kapsamında, 7 yıl boyunca teknik ve yönetici kadrosunda görev alarak, asansör bakım onarım ve montajı, makine bakımı ve montajı, hidrolik-pnömatik gibi mesleki yeterlilik alanlarında test merkezinin kurulmasına ve yürütülmesine katkı sağladı. Son 2 yıldır ise sahada ve ASO 1. OSB Gürgenler A.Ş. firmasında Bakım Onarım Müdürü olarak halen görev yapmakta olan Mullaahmetoğlu, evli ve 1 çocuk babasıdır.